Ngati mumamvetsera malemba, mumaona kuti "mulibe gluten". Koma ndicho chimene gluten ndi chifukwa chake chiri chovulaza, kuti wopanga amadziona ngati alibe mwayi waphindu wa mankhwala ake, ochepa amaganiza. Choncho ndikofunika kumvetsetsa funso ili, kuti mudziwe ngati mukufunafuna kulembedwa kokha kapena simungamvetsere.
Kodi gluten ndi chiyani?
Tsopano zakhala zotheka kuganizira zolembapo, kuyang'ana zinthu zomwe zingakhale zoopsa zowonjezera. Ambiri mwa iwo ndi gluten, osalingalira zomwe zilidi zoopsa. Choyamba, ndibwino kumvetsetsa kuti gluteni si "chemistry", koma mapuloteni enieni, omwe ndi gawo la mbewu zambiri. Apo ayi, puloteni iyi imatchedwa gluten, imathandiza kuti mayeso ayambe kuwonjezeka ndikupangika. Momwemonso, amapezeka mu zakudya zonse zamtundu, pasitala, mowa ndi zina zotengedwa ndi oat, tirigu, rye ndi balere. Zingathenso kudziwitsidwa kuti zikhale zowonjezera kuti zikhale zolimba kapena zowonongeka, mwachitsanzo, mu ketchup, maswiti, tchips, soy sauces, bouillon cubes, ayisikilimu.
Kodi gluteni ndi yotani, imakhalabe kuti imvetsetse zomwe zimavulaza komanso ngati mutapewa mankhwala ndi zomwe zilipo. Chowonadi ndi chakuti chiwalo ichi chimayang'ana kuti thupi likhale lachilendo, kuponyera mphamvu zake zonse kulimbana nalo. Vuto ndiloti, pamodzi ndi gluten, matenda omwe maselo omwe amatetezedwa nawo amatetezedwa amathandizanso. Zambiri zowonongeka zachitidwa pamakoma a m'mimba, ziwalo, mtima, ubongo ndi ziwalo zina zingathe kuvutika. Zovulaza zoterozi zimapereka anthu omwe ali ndi matenda enaake, omwe thupi lawo silingathe kupanga mapuloteni. Osayenerera mosaganizira anthu omwe ali ndi guden komanso anthu omwe alibe matendawa, komabe, mawonetseredwe samatchulidwe kwambiri, kawirikawiri samaganiziridwa.
Vuto ndiloti sizingatheke kukhazikitsa mphamvu ya laboratori ku gluten. Nthawi zambiri madokotala amangopereka kuti ayese kusinthanitsa ndi zakudya zopanda thanzi kuti atsimikizire momwe thupi limayendera. Kawirikawiri kuyesera koteroko kumapereka zotsatira zabwino, ndipo zizindikiro zosokoneza zimachotsedwa. Pakati pa mavuto omwe amagwiritsidwa ntchito pokhapokha ngati mankhwala ogwiritsidwa ntchito ndi gluten, aphatikizidwe ndi matendawa, kuchepa kwa m'mimba nthawi zambiri, kuchepa kwa magazi m'thupi ndi kufooka kwakukulu, zomwe sizikuyambitsidwa ndi matenda alionse. Koma ndi bwino kukumbukira kuti njira imeneyi iyenera kugwiritsidwa ntchito pazinthu zamankhwala okha. Kuthetsa gluten, kufuna kulemera, ndipo ndi zopusa. Kuchepetsa kutaya thupi kumawoneka kokha ngati mankhwala omwe ali ndi mapuloteni awa atayidwa, koma ngati atachotsedwa
Posachedwapa, mungamve kuti kuwonongeka kwa gluteni kumaonekera kwa thupi, ndipo kuli koyenera kupereka kwa aliyense. Izi zikufotokozedwa ndi mfundo yakuti anthu sakhala osinthika kuti asinthidwe kuti agwiritsidwe ntchito, tirigu sichidali chakudya chofunikira, komanso njira zosankhira zomwe zinapangitsa kuti pakhale kuwonjezeka kwakukulu mu zakudya zam'madzi. Izi zikutsimikiziridwa ndi kuwonjezeka kwa chiwerengero cha odwala omwe ali ndi matenda a celiac ndipo anthu amamvetsetsa mapuloteniwa. Koma tsopano madotolo sangathe kunena kuti ndi chiwopsezo chotani cha munthu wathanzi, popeza kuti maphunziro apangidwa molakwika. Choncho, zimangokhala kuti muwone mmene thupi lanu limayendera, ndipo musaiwale zayekha. Ngati wina samaphatikizapo jekeseni kumathandiza kuti mukhale bwino, izi sizikutanthauza kuti zakudya zoterezi zikuwonetsedwa kwa aliyense, samalani pamene mukudya zakudya, popeza simungatengere mankhwala aliwonse, mutha kuwononga thupi lanu la zinthu zofunika, zomwe simungathe kuchita thanzi.